To Mati / Το μάτι

Βερολίνο 1924-5: Ένας Ρώσος εμιγκρές ενδίδει στις ερωτικές διαθέσεις μιας καλής φίλης της οικογένειας από την οποία προσλαμβάνεται ως παιδαγωγός. Όταν πέφτει θύμα ξυλοδαρμού από τον σύζυγο της ερωμένης του, ο ανδρισμός του Σμίροφ θίγεται, η προσωπικότητά του κατακερματίζεται, καταφεύγει στο δωμάτιο που νοικιάζει και αυτοκτονεί. Στ’ αλήθεια όμως αυτοκτονεί; Το μικρό αυτό μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ είναι τόσο μια φαρσοειδής αστυνομική ιστορία όσο και μια αφήγηση βυθισμένη στην κόλαση των πολλαπλών αντικατοπτρισμών του βασικού της πρωταγωνιστή.
«Στο Μάτι ο Ναμπόκοφ θίγει ένα ζήτημα που, για ορισμένους, τουλάχιστον αποτελεί το κεφαλαιώδες πρόβλημα των καιρών μας, καιρών που μαστίζονται (και δεν είναι υπερβολή αυτό) από την πρωτοκαθεδρία της όρασης έναντι των άλλων αισθήσεων. Ο αφηγητής αυτού του μικρού σε έκταση μυθιστορήματος, ο Σμίροφ, αποτελεί ακριβώς τον ιδεότυπο (σύμφωνα με τον Μαξ Βέμπερ) αυτού που αποκαλούμε σήμερα “θεατή”. Ο θεατής είναι το ον εκείνο που, κυριευμένο από μια παντοδύναμη αίσθηση αδυναμίας να πράξει, περιορίζεται στο να βλέπει, να σχολιάζει αυτά που βλέπει, να τα μεγεθύνει ή να τα συρρικνώνει, αποφεύγοντας όσο το δυνατόν περισσότερο τους τρομερούς (γι’ αυτόν) κινδύνους και της πλέον απειροελάχιστης πράξης». – Από το επίμετρο του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη