Dogmatiki Kai Symvoliki Theologia

Εισαγωγή στη θεολογική γνωσιολογία οφείλει να κάνει ο επιστήμονας θεολόγος, πριν καταπιαστεί με την εξέταση και την έκθεση του περιεχομένου της ορθόδοξης πίστης, δηλαδή με τη δογματική και συμβολική θεολογία. Η γνωσιολογία αυτή έχει εδώ καταρχήν θεωρητικό χαρακτήρα, αλλά η θεωρητική τούτη ενασχόληση απαραίτητα προϋποθέτει πράξη και πρακτική, όπως αυτές ενυλώνονται στην ιστορική παράδοση της Εκκλησίας. Με άλλα λόγια, η θεολογική γνωσιολογία είναι μια (ειδική) φιλοσοφία, αλλά, όπως κάθε φιλοσοφία της ελληνικής Αρχαιότητας και του Βυζαντίου, κι αυτή εξάπαντος ακολουθεί ύστερα από μια επιστημονική έρευνα ενός ιστορικού επιστητού και συγχρόνως μιας ζωντανής παραδοσιακής εμπειρίας. Ως φιλοσοφία ποτέ δεν πρέπει να εννοεί κανείς αυθαίρετους στοχασμούς που δεν βασίζονται σε προηγούμενη μικροσκοπική και επιμέρους έρευνα μιας πραγματικότητας. Κι όταν η σκέψη δεν παγιδεύεται σε καμιά τέτοια απλούστευση και αφέλεια, τότε μόνο η φιλοσοφία, είτε ως γενική είτε ως ειδική, κατανοείται σωστά ως μακροσκοπική θεώρηση των επιμέρους δεδομένων του επιστητού.